Nổi tiếng với lịch sử lâu đời và văn hóa đặc sắc, Quảng Bình tự hào với Hò khoan Lệ Thủy – làn điệu dân ca mộc mạc, gần gũi, là món ăn tinh thần của người dân quê hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Nguồn gốc Hò khoan Lệ Thủy
Hò khoan Lệ Thủy, xuất phát từ lao động sản xuất, thể hiện sự hợp tác, sức mạnh của con người khi đối mặt với thiên nhiên khắc nghiệt.
Từ nhịp nhàng, mạnh mẽ đến khoan thai, hò khoan Lệ Thủy phản ánh mọi cung bậc cảm xúc: tỏ tình, nhắn nhủ yêu thương, hay hờn trách, tất cả đều được thể hiện một cách văn minh, tạo nên linh hồn của các điệu hò.
Hò khoan Lệ Thủy: Diễn xướng dân gian
Hò khoan Lệ Thủy, với 9 mái (làn điệu) độc đáo, đã vượt qua thăng trầm lịch sử để giữ vững quy tắc nghiêm ngặt. Từ việc xây nhà, cày ruộng, chèo đò, hò khoan từng gắn liền với đời sống thường nhật. Khi đất nước lâm nguy, nó trở thành tiếng hát cách mạng, truyền tải thông điệp, tiếp sức cho người dân.
Hò khoan Lệ Thủy: Nghệ nhân biểu diễn.
Con người Lệ Thủy thông minh, dí dỏm, đa tình, lãng mạn, tất cả đều được thể hiện trong Hò khoan – nét văn hóa độc đáo của vùng đất Quảng Bình.
Từ những câu hò điêu luyện, lay động lòng người đến những làn điệu vui nhộn, mộc mạc, chân chất, Hò khoan Lệ Thủy phản ánh trọn vẹn tâm hồn của người dân nơi đây.
Nét đặc sắc của làn điệu Hò khoan Lệ Thủy
Hò khoan Lệ Thủy là hình thức diễn xướng tập thể với hai lối: cá nhân lĩnh xướng (hò) và tập thể hội xướng (xô). Hò được sử dụng trong lao động như cấy, cày, giã gạo, xây nhà, khích lệ tinh thần người dân. Ngoài ra, hò còn được dùng để tâm tình, đối đáp hay trao duyên trong các ngày hội truyền thống.
Hò khoan Lệ Thủy độc đáo bởi tính linh hoạt: một người hò có thể vừa “cái” vừa “con”, nhiều người thì một người “cái”, nhiều người “con”. Nội dung phong phú, từ hò thi, hò đố đến hò trêu, hò nối hơi, nối trí, thể hiện sự đa dạng trong cách thức biểu đạt.
Hò Cấy Lúa Lệ Thủy – nét đẹp văn hóa.
Hò khoan, đặc biệt là Hò khoan Lệ Thủy, sử dụng lối hát mộc mạc, dung dị, tưởng chừng đơn giản nhưng ẩn chứa nhiều ý nghĩa và nghệ thuật. Ca từ và giai điệu thể hiện tinh thần nhân đạo, bình đẳng, xóa bỏ mọi khoảng cách xã hội.
Làn điệu hò dân gian lan tỏa khắp mọi miền đất nước, từ đồng bằng đến núi cao, từ rừng rậm ra biển lớn. Tiếng “hò lỉa trâu” hùng tráng trên núi, “hò khơi” dẻo dai trên biển, “hò nậu xăm” rộn ràng, và sáu mái hò đồng bằng thể hiện tình nghĩa sâu nặng và sự phóng khoáng.
Hò không chỉ khích lệ lao động mà còn là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân.
Hò khoan Lệ Thủy đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia, khẳng định giá trị to lớn của loại hình nghệ thuật truyền thống này. Sự kiện này là niềm tự hào của nhân dân Quảng Bình và Lệ Thủy, góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa quý báu.
Hò khoan Lệ Thủy: Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Kết quả này là thành quả của nỗ lực bảo tồn, phát huy di sản từ chính quyền, ngành văn hóa địa phương và tâm huyết của các nghệ nhân.
Vai trò “bà đỡ” để phát huy di sản văn hóa Quảng Bình
Hò khoan Lệ Thủy, xuất phát từ đời sống lao động, nay đứng trước nguy cơ mai một. Ông Nguyễn Hùng Vĩ, nhà nghiên cứu dân gian, bộc bạch: “Ở Lệ Thủy còn rất ít người biết hát những mái hò khoan lời cổ”.
Chỉ còn vài ba chục nghệ nhân trung niên giữ gìn nét đẹp của Hò khoan Lệ Thủy. Với niềm đam mê, họ thành lập CLB Hò khoan Lệ Thủy cách đây gần 7 năm, tích cực giới thiệu và quảng bá làn điệu dân ca này tới người dân trong và ngoài tỉnh.
Các thành viên luôn sẵn sàng biểu diễn khi được mời, góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị của Hò khoan.
Hò khoan Lệ Thủy tưng bừng sân khấu.
CLB Hò khoan Lệ Thủy hoạt động dựa trên tinh thần tự nguyện, thiếu kinh phí hỗ trợ từ ngành Văn hóa và chính quyền địa phương, gặp nhiều khó khăn trong duy trì hoạt động.
Mặc dù vậy, Quảng Bình đã nỗ lực quảng bá di sản văn hóa Hò khoan thông qua các chương trình như “Quảng Bình trong lòng Hà Nội” phát sóng trên VTV.
Để duy trì và phát triển CLB Hò khoan Lệ Thủy, cần sự hỗ trợ tích cực từ chính quyền địa phương, ngành Văn hóa tỉnh Quảng Bình và các công ty du lịch trong nước, giúp đưa Hò khoan đến gần hơn với du khách.
Các giá trị văn hóa và lễ hội khác ở Quảng Bình
Quảng Bình không chỉ nổi tiếng với Hò khoan Lệ Thủy mà còn sở hữu nhiều di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia như lễ hội trỉa lúa của người Bru-Vân Kiều, lễ hội Cầu Ngư.
Du khách có thể đến Quảng Bình để trải nghiệm và tự hào về văn hóa đặc sắc của quê hương.
Lễ hội trỉa lúa Bru-Vân Kiều
Lễ hội Cầu Ngư – Quảng Bình
Khám phá Hò khoan Lệ Thủy – nét văn hóa độc đáo của Quảng Bình, mang đến cho bạn trải nghiệm thú vị khi du lịch nơi đây.
Phong Nha Explorer chúc bạn có chuyến đi vui vẻ và đầy kỷ niệm!